Ekstremizam i nasilni ekstremizam

Ekstremizam je izraz kojim se označavaju djela ili ideologije koje izlaze iz okvira koje se smatraju društveno prihvatljivim, bilo iz pragmatičnih, bilo iz moralnih razloga. Taj je izraz gotovo u pravilu pogrdan. Kao njegova suprotnost se navodi umjerenost.
U politici se ekstremnim ideologijama obično smatraju one koje pripadaju ekstremnoj ljevici, ekstremnoj desnici ili vjerskom fundamentalizmu.
Nasilni ekstremizam odnosi se na vjerovanja i postupke ljudi koji podržavaju ili koriste ideološki motivisano nasilje radi postizanja radikalnih ideoloških, vjerskih ili političkih stavova. Nasilni ekstremistički stavovi mogu biti izloženi nizom pitanja, uključujući politiku, religiju i rodne odnose. Nijedno društvo, vjerska zajednica ili svjetonazor nije imun na nasilni ekstremizam. Iako se “radikalizacija” prema nekima smatra spornim izrazom, ona se koristi za definisanje procesa kroz koji pojedinac ili grupa smatra nasilje legitimnim i poželjnim sredstvima delovanja. Radikalna misao koja ne odobrava vršenje nasilja na dalje političke ciljeve može se smatrati normalnom i prihvatljivom, a koju promovišu grupe koje rade u granicama zakona.
Ekstremizam: kognitivna i bihevioralna tipologija
KOGNITIVNI EKSTREMIZAM → CILJ koji ima ekstremnu ideologiju ili sistem uvjerenja koji se diametralno suprotstavljaju mejnstrim (demokratskim) osnovnim vrijednostima
i / ili
BIHEVIORALNI EKSTREMIZAM → SREDSTVO ostvarivanja ciljeva kroz nasilje = NASILNI EKSTREMIZAM
Lynn Davies u radu Educating Against Extremism: Towards a Critical Politicisation of Young People nasilni ekstremizam definira kao nedozvoljavanje drugačije tačke gledišta, držanje vlastitih uvjerenja ekskluzivnim i jedinim ispravnim te korištenje nasilja kako bi se drugima nametnulo vlastito mišljenje.
Ne postoji jedan profil ili put za radikalizaciju koja vodi nasilnom ekstremizmu, ili čak brzinu u kojoj se to dešava. Niti nivo obrazovanja izgleda da nije pouzdan prediktor osjetljivosti na radikalizaciju. Međutim, utvrđeno je da postoje društveno-ekonomski, psihološki i institucionalni faktori koji dovode do nasilnog ekstremizma. Specijalisti grupišu ove faktore u tri glavne kategorije, push faktore, pull faktore i kontekstualne faktore.
„Push faktori“ koji navode pojedince na nasilni ekstremizam su: marginalizacija, nejednakost, diskriminacija, progon, ograničen pristup kvalitetnom i relevantnom obrazovanju, negiranje prava i građanskih sloboda osjećaj nepravde i diskriminacije; lična kriza i tragedije; frustracija; otuđenje; fascinacija nasiljem; traženje odgovora na značenje života; kriza identiteta; socijalna isključenost; otuđenje; razočaranje demokratskim procesima; polarizacija i drugi historijski i društveno-ekonomski faktori.
„Pull faktori“ njeguju privlačnost nasilnog ekstremizma, na primjer:
postojanje dobro organizovanih nasilnih ekstremističkih grupa sa privlačnim diskursima i efikasnim programima koji pružaju usluge, prihode i/ili zaposlenosti u zamjenu za članstvo. Pored toga, izgleda da ove grupe nude duhovnu utjehu, “mjesto za pripadanje” i mrežu društvene podrške.
Kontekstualni faktori koji pružaju povoljan teren za pojavu nasilnih ekstremističkih grupa su: krhke države, nedostatak vladavine prava, visoka stopa korupcije i visok kriminalitet.